انتشارات جهاد دانشگاهی مشهد

رفتارهای جانوران بخشی از ميراث ژنتيكی آنهاست كه در تعامل با محيط و بر اساس مكانيسم‌های تكامليی ساخته و پرداخته شده‌اند. در كتاب مقدمه‌ای بر رفتارشناسی بيشتر به مبانی فيزيولوژيكی رفتارهای جانوران پرداخته می‌شود و نقش ژنتيك، دستگاه عصبی، هورمون‌ها و ... در بروز برخی رفتارها تبيين می‌گردد. آگاهی از زيربنای فيزيولوژيكی رفتارهای جانوران خواندن كتابی ازقبيل مقدمه‌ای بر اكولوژی رفتار را شيرين‌تر می‌كند، كتابی كه بحث رفتارشناسی را در بستر بوم‌شناسی و تكامل ادامه می‌دهد. اگرچه رفتارهای جانوران بسيار متغير به‌نظر می‌رسند اما زيرساخت‌های تعيين كننده آنها ازقبيل الگوهای حركتی و حسی، نظام‌های عصبی گيرنده محرك‌ها و پاسخ به آنها و خصوصيات توارثی، ويژگي‌های پايداری هستند كه در مسير تكامل گونه‌ها و جدا شدن آنها از يكديگر به سادگی تغيير نمی‌كنند. به همين علت رفتارها نيز، علی‌رغم ظاهر نرم و قابل انعطاف خود، همانند اسكلت داخلی در طبقه‌بندي و شناخت روابط خويشاوندی جانوران به‌كار گرفته می‌شوند. حتی برخی از طبقه‌بندی‌ها كه برمبنای ساير خصوصيات به‌درستی انجام نشده با توجه به ويژگی‌های رفتاری تصحيح شده است. رفتار جانوران مختلف و اشتراك آنها با انسان موجب شده تا يافته‌های ما درباره ساير حيوانات به شناخت بهتر رفتارهای انسان و كاركرد هر يك از آنها، نظام انگيزشی، تأثير توارث و تربيت، ويژگی‌های رفتارهای اجتماعی، ناهنجاری‌های رفتاری و غيره كمك كند. رفتارشناسی در جريان پيشرفت سريع خود طی نيم‌قرن اخير به شاخه‌های مختلف تقسيم شده است. يكی از پربارترين آنها زيست‌شناسی اجتماعی يا سوسيوبيولوژی است كه به مطالعه پيگير مبانی زيست‌شناختی تمام رفتارهای اجتماعی می‌پردازد. اين رشته درحال‌حاضر بر مطالعه جوامع حيوانی تكيه دارد، اما به رفتارهای اجتماعی انسان اوليه و جنبه‌های سازشی سازمان اجتماعی جوامع بدوی معاصر نيز می‌پردازد. به اعتقاد ادوارد ويلسون بنيانگذار اين مكتب طولي نمی‌كشد تا زيست‌شناسی اجتماعی همراه با ساير علوم اجتماعی و علوم انسانی از آخرين شاخه‌های زيست‌شناسی خواهند بود كه در چارچوب "سنتز جديد" جای گيرند.