انتشارات جهاد دانشگاهی مشهد

کتاب «ماهی مترجم؛ ترجمه و معنای همه‌چیز» نوشته دیوید بلوس و ترجمه‌شده توسط مرتضی درویشیان‌حقیقی که توسط انتشارات جهاد دانشگاهی مشهد در ۳۰۴ صفحه با قطع وزیری به چاپ رسیده با حضور مترجم کتاب رونمایی و نقد شد.

به گزارش مرکز اطلاع‌رسانی انتشارات جهاد دانشگاهی مشهد، این مراسم شامگاه چهارشنبه، ۵ مرداد ماه، با حضور مرتضی درویشیان‌حقیقی، مترجم کتاب؛ علی خزاعی‌فر، پژوهشگر و استاد دانشگاه؛ سارا خزاعی، پژوهشگر و منتقد ادبی؛ امیررضا افخمی‌زاده، مدیر انتشارات جهاد دانشگاهی مشهد، سعید خدیوی، معاون فرهنگی سازمان جهاد دانشگاهی خراسان رضوی و جمعی از دانشجویان و علاقه‌مندان در فرهنگسرای جهاد دانشگاهی مشهد برگزار شد.

ترجمه «ماهی مترجم» ۳ سال زمان برد

مرتضی درویشیان حقیقی، مترجم کتاب، در این مراسم، اظهار کرد: ترجمه کاری دم دستی تلقی می‌شود و خیلی‌ها به صرف اینکه دو زبان می‌دانند، اقدام به ترجمه می‌کنند. البته تنها ترجمه نیست که گرفتار این مسئله شده،‌ بلکه علوم دیگری مخصوصاً علوم انسانی هم به شدت درگیر این موضوع هستند. 

وی با اشاره به توصیفی عجیب در آغاز نوشته «درها و دیوار بزرگ چین» نوشته احمد شاملو، تصریح کرد: در ابتدای این مطلب آمده است که کم‌تر می‌توان از بین دست‌ساخته‌های بشر به چیزی عجیب‌تر از دَر رسید. از این منظر هیچ دَری بدون دیوار معنا پیدا نمی‌کند. این دَر اگر بسته باشه با دیوار تفاوتی ندارد؛ از طرفی اگر دَر باز باشد نیز وجود دیوار را انکار می‌کند، چون عملاً بود و نبود حائلی که مانع نباشد تفاوتی نمی‌کند. بنابراین دَر چیزی است که بسته بودن آن خودش را انکار می‌کند و باز بودنش دیواری را که وجودش را بی‌فایده کرده است. 

این مترجم افزود: بر این اساس اگر دیوار را به زبان و دَر را به ترجمه تشبیه کنیم و باز و بسته بودن دَر را خوب و بدترجمه‌کردن معنا کنیم، به خوبی متوجه این قضیه خواهیم شد. 

درویشیان حقیقی خاطرنشان کرد: در اطرف خود ترجمه‌هایی را شاهد هستیم که بسیار اشتباه هستند، اما سوالی که مطرح است این است که چرا ترجمه‌ صحیح دیوار را زیر سوال می‌برد؟ به دلیل وجود یک قانون نانوشته که می‌گوید مترجم خوب، مترجمی است که دیده نشود. این باز و بسته‌بودن دَر شکافی را به وجود آورده که من خواستم با ترجمه‌ این کتاب، این خلاء را پر کنم. 

وی در بخش دیگری از سخنان خود با اشاره به روش و زمان سپری‌شده برای ترجمه این کتاب، اضافه کرد: همچنان که خانم دکتر خزاعی، به نقل از کتاب اشاره‌کردند که مترجم‌های آمریکایی باید شغل دیگری هم داشته باشند، این نکته را متذکر می‌شوم که آمریکایی‌ها تنها مردمانی نیستند که مترجمانشان باید شغل دومی داشته باشند. با توجه به اینکه ترجمه این کتاب را در زمان‌های استراحت پس از کار انجام می‌دادم، ترجمه این کتاب حدود ۳ سال زمان برد. پیش از ترجمه، کتاب را به طور کامل مطالعه کردم و پس از هماهنگی با نویسنده، آن را به ترتیب از ابتدا تا انتها ترجمه کردم.

طنز و مثبت‌اندیشی کتاب بسیار جذاب است

سارا خزاعی، پژوهشگر و استاد دانشگاه در ادامه این مراسم، اظهار کرد: در کتاب درباره نویسنده به صورت پراکنده گفته شده‌ است که به نظر من اگر مخاطب نویسنده را بشناسد شاید با دید بهتری به این کتاب نگاه کند. با توجه به جست‌وجویی که در اینترنت داشته‌ام متوجه شدم که نویسنده‌ کتاب بیش از ۲۰ کتاب را ترجمه کرده‌ و بیشتر تخصصش در حوزه‌ ادبیات فرانسه است. همه این‌ها مهم است تا خواننده بداند و از نگاه او به دنیای ترجمه نگاه کند. 

وی افزود: کتاب متن اصلی «ماهی مترجم» را که خواندم بسیار ساده و قابل فهم بود و طنز و مثبت‌اندیشی که در آن به کار رفته‌ مرا بسیار جذب خود کرد و وقتی ترجمه حاضر را هم خواندم همین طنز را در کتاب دیدم. همچنین نویسنده در کتاب به انعطاف زبان‌ها توجه داشت. از نظر او همه‌ زبان‌ها انعطاف دارند و مترجم اگر خلاقیت داشته باشد می‌تواند از پس ترجمه بربیاید. 

این پژوهشگر و استاد دانشگاه با اشاره به تخصص خود در حوزه زبان و ادبیات انگلیسی، خاطرنشان کرد: چند فصل از کتاب با کار من بسیار نزدیکی داشت که یکی از آن‌ها فصل ۲۷ بود که در حوزه‌ ترجمه‌ متون ادبی و درآمد مترجمی صحبت شده بود و ذکر کرده بود که در کشورهای انگلیسی‌زبان مترجم جایگاه والایی ندارد و باید به شغل دوم فکر کند، در صورتی که در کشورهای دیگری مثل ژاپن، فرانسه، آلمان و... مترجمی درآمدزا است. 

خزاعی با اشاره به سرقت ادبی در ترجمه تأکید کرد: این مسئله در ایران از معضلاتی است که باید به آن توجه داشت. مخصوصاً لازم است آثار کلاسیک که قبلاً ترجمه شده هر چند سال یکبار با توجه به اینکه زبان‌ها باید به‌روز شوند مجدد ترجمه شود. در ترجمه جدید، مترجم خواسته یا ناخواسته از ترجمه‌ قبلی استفاده می‌کند و درحقیقت مترجمان جدید ادیب نیستند و سعی نمی‌کنند که خلاقیت و نوآوری داشته باشند. 

وی با اشاره به فرهنگ‌ زبانی نوشته اضافه کرد: اگر مترجم به فرهنگ نوشته‌ای که ترجمه می‌کند آشنایی نداشته باشد، ترجمه طبیعتاً خوب در نمی‌آید و اشتباهات فاحشی خواهد داشت. 

ترجمه باید روشن و واضح باشد

علی خزاعی‌فر، پژوهشگر و استاد دانشگاه نیز در ادامه این مراسم ، گفت: صحبت کردن در مورد ترجمه و فکر کردن در رابطه با آن، به اندازه کار ترجمه قدمت دارد. یعنی انسان‌ها همان زمانی که کار ترجمه را شروع کردند به ترجمه نیز فکر کردند، چراکه امکان ندارد که مترجم ترجمه کند و فکری در مورد آن نکرده‌ باشد. بنابراین صحبت و تفکر در رابطه با ترجمه، قدمت بسیار بالایی دارد. 

وی افزود: با این حال اگر بخواهیم به تاریخ مکتوب استناد کنیم، از ۲۰۰۰ سال پیش نوشته‌هایی در رابطه با این موضوع وجود دارد و کسانی که در مورد ترجمه صحبت کردند نیز شامل خطبا، فلاسفه، ادبا، انسان‌شناسان و... می‌شوند. خوش‌بختانه در ۵۰ سال اخیر هم رشته‌ای تحت عنوان مطالعات ترجمه‌ای در دانشگاه‌ها به وجود آمد که کار آن صحبت کردن در این حوزه است. 

این پژوهشگر و استاد دانشگاه عنوان کرد: صحبت‌هایی که تا قبل از قرن بیستم میلادی صورت می‌گرفت محدود به شعر و ادبیات می‌شد و کسانی که به این موضوع می‌پرداختند، متخصصان فن بودند اما بعد از قرن بیستم که جوامع بیشتر به هم نزدیک شد و زندگی روزمره مردم با ترجمه گره خورد، بحث در مورد ترجمه از عرصه‌ تخصصی، وارد عرصه‌ عمومی شد و ما امروز بحث‌هایی در این حوزه داریم که راجع به طنز، فیلم، کارتون، کتب علمی و... هستند. 

خزاعی‌فر خاطرنشان کرد: زمانی که ترجمه با زندگی ما گره می‌خورد، سوالاتی برای مردم عام پیش می‌آید و این سوالات به قدری زیاد هستند که کسانی که روی این موضوع کار می‌کنند، تصمیم می‌گیردند تا کتابی بنویسند که مشتمل بر موضوعات عام باشد و در آن به برخی از ابهامات پاسخ می‌دهند. 

کیفیت ترجمه «ماهی مترجم» از میانگین کیفیت ترجمه در کشور بالاتر است

وی ادامه داد: نویسنده کتاب ماهی مترجم در ۳۲ فصل به ۳۲ پرسش عمومی پاسخ داده و زبان آن، زبانی کوتاه همراه با حقایق جذاب و سرگرم کننده است. همچنین امتیاز این کتاب نسبت به کتب دیگر که در این حوزه نوشته شده‌ بسیار بالاست. در این کتاب نویسنده با واقعیت‌های زمینی ترجمه سرو کار دارد و ترجمه‌ کتاب نیز از آنچه که توقع داشتم و از حد میانگین کیفیت ترجمه در ایران بالاتر است و از این بابت به دوست جوانم تبریک می‌گویم. 

 

خرید آنلاین کتاب ماهی مترجم از سایت